Η ζειά από την αρχαιότητα έως σήμερα

Η ζειά από την αρχαιότητα έως σήμερα

Επίκαιρη δημοσίευση από τον γεωπόνο ερευνητή, Ευάγγελο Κορπέτη (Ινστιτούτο σιτηρών, ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ) αναφορικά με την ζέα. Καλό είναι να το διαβάσετε όλο για να καταλάβετε την αλήθεια για τη ζέα. Έχουμε γράψει τα ίδια πριν 3 χρόνια εδώ, αλλά κανείς δεν τα διάβασε τότε...

Παραθέτω αυτούσια τα συμπεράσματα του για την ζειά

Η αύξηση της ζήτησης για παραδοσιακά και φυσικά τρόφιμα που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια, ανανέωσε το ενδιαφέρον για τη ζειά. Έτσι, την τελευταία δεκαετία παρουσιάζεται ομάδα σύγχρονων αγροτών που αναγνώρισε σαν ζειά το δίκοκκο σιτάρι, ενώ μια δεύτερη το σιτάρι σπέλτα.

Πιθανώς, ακολουθώντας την πορεία της αγοράς που δημιουργήθηκε στη γειτονική Ιταλία με το σιτάρι farro. Το farro είναι ένα συλλογικό όνομα για τρία ντυμένα σιτάρια, το farro piccolo (μονόκοκκο σιτάρι), το farro medio (δίκοκκο σιτάρι) και το farro grande (σπέλτα) (Padulosi et al., 1996). Καθώς παρουσιάζεται αύξηση του εμπορικού ενδιαφέροντος για τα προϊόντα από farro, οι Ιταλοί παραγωγοί πέτυχαν την κατοχύρωση της ετικέτας Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ).

Εύλογα βέβαια ανακύπτει το ερώτημα, για την απουσία του μονόκοκκου σιταριού από τις προτιμήσεις των Ελλήνων παραγωγών. Η ποικιλία του μονόκοκκου σιταριού «Καπλουτζάς» αποτελεί το μοναδικό ντόπιο γενετικό υλικό που έχει επιβιώσει στο χρόνο στον ελλαδικό χώρο.

Οι αναφορές που υπάρχουν στη διεθνή βιβλιογραφία, καταγράφουν ότι ενώ δεν παρουσιάζονται σημαντικές διαφορές στη χημική σύσταση μεταξύ των σύγχρονων γυμνόσπερμων σιταριών (μαλακό και σκληρό σιτάρι) και των τριών ντυμένων (μονόκοκκο σιτάρι, δίκοκκο σιτάρι και σιτάρι σπέλτα), η δεύτερη ομάδα παρουσιάζει χαμηλότερες αποδόσεις της πρώτης.

Αδιαμφισβήτητο παραμένει το γεγονός ότι, τα γυμνόσπερμα σιτάρια έχουν περάσει από διάφορα στάδια βελτίωσης, κάτι που δεν έχει γίνει με τα ντυμένα σιτάρια. Αν η έρευνα στραφεί στη σταθεροποίηση της απόδοσής τους και στην απομάκρυνση των ισχυρά προσκολλημένων λεπύρων στους σπόρους των ντυμένων σιταριών θα πραγματοποιηθεί ένα βήμα το οποίο θα διευκολύνει την επεξεργασία του τελικού προϊόντος. Η επίτευξη των προηγούμενων στόχων θα κάνει εφικτή τη χρήση κάποιων ίσως ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που βρίσκονται σ’ αυτά, όπως για παράδειγμα ασυνήθιστα χρώματα στις εξωτερικέςστιβάδες των σπόρων.

Μπορούν επίσης να προωθηθούν για πιο συγκεκριμένες εφαρμογές. Έτσι το μονόκοκκο σιτάρι με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη και κίτρινες χρωστικές ενδοσπερμίου που δίνει κολλώδη ζυμάρια με αδύνατη γλουτένη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κέικ και άλλα είδη ζαχαροπλαστικής. Το δίκοκκο σιτάρι και το σπέλτα με μέτρια αρτοποιητική ικανότητα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ψωμιών με χαμηλό όγκο, καθώς επίσης και στην παρασκευή ζυμαρικών.

Το σπέλτα μπορεί να είναι κατώτερο όσο αφορά στη δύναμη της γλουτένης του, αποδίδει όμως ένα μοναδικό άρωμα και μια χαρακτηριστική υφή, έτσι ώστε να μπορεί να καταναλωθεί ως δημητριακό για πρωινό.

Συμπερασματικά, η ζειά, καλλιεργήθηκε κύρια για ζωοτροφή στην αρχαία Ελλάδα. Άρχισε να χάνεται σταδιακά από τη βιβλιογραφία από τον 3ο αιώνα π.Χ. και επανεμφανίστηκε σ’ αυτή το 2ο αιώνα μ.Χ., οπότε και άρχισε η ατέρμονη συζήτηση για την ταυτότητά της. Αποσύρθηκε δηλαδή, από την ελληνική γεωργία πολύ πριν από το 1ο αιώνα μ.Χ., όταν είχαν γίνει πλέον γνωστά σε όλους τα γυμνόσπερμα σιτάρια, τα οποία απαιτούσαν πολύ λιγότερη μετασυλλεκτική κατεργασία από τα ντυμένα. Όσον αφορά την αμφιλεγόμενη ταυτότητά της, σύμφωνα πάντα με τις καταγεγραμμένες αναφορές, η ζειά θα μπορούσε να είναι η όλυρα, η τίφη, το μονόκοκκο σιτάρι, το δίκοκκο σιτάρι, το σιτάρι σπέλτα, το κριθάρι,η βρίζα (σίκαλη), το σόργο ή και κάτι άλλο.

Τα τρία «ντυμένα» σιτάρια (μονόκοκκο σιτάρι, δίκοκκο σιτάρι, σιτάρι σπέλτα)δεν υπερέχουν από τα σύγχρονα ως προς τη χημική σύστασή τους, ενώ υστερούν σε αποδόσεις, με αποτέλεσμα να ενδείκνυται κυρίως η χρήση τους ως εναλλακτικές παρά ως πλούσιες πηγές θρεπτικών συστατικών.
Για να είναι σε θέση να συναγωνιστούν τα σύγχρονα σιτάρια, απαιτείται περαιτέρω βελτίωσή τους μέσα από προγράμματα βελτίωσης των φυτών.
Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής των καταναλωτών ότι τα ελλιπή δεδομένα μπορούν πολύ εύκολα να οδηγήσουν σε λανθασμένα συμπεράσματα. Φρόνιμο θα ήταν να τηρηθεί πιο επιφυλακτική στάση, ωσότου δημοσιευτούν έγκυρα και διαφωτιστικά αποτελέσματα.

Ευάγγελος Κορπέτης-Ινστιτούτο Σιτηρών, ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ»
http://www.cerealinstitute.gr/index.php/el/antikeimena/sitari/589-zeia

Διαβάστε ακόμη:Ζέα ή ζειά

7 σχόλια:

  1. Kαλησπέρα! χαίρομαι που γίνεται αναφορά στην ζέα, την ανακάλυψα σχετικά πρόσφατα αλλά την χρησιμοποιώ αρκετά στις συνταγές μου και φυσικά στο ψωμί που φτιάχνω..
    Καλό απόγευμα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Δημήτρη έχουμε συζητήσει τις απόψεις μου κατά της ζειάς στα σχόλια στο άρθρο «ζέα ή ζειά» που το έχω αναρτήσει από το 2010…
    Το άρθρο αυτό με επαληθεύει

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Και άλλη μια επιβεβαίωση ... http://sarantakos.wordpress.com/2013/10/10/zeia/
    Με την ευκαιρία αυτή θα αναφερθώ και στην παρεξηγημένη αγριελιά που ελάχιστοι ασχολούνται μαζί της και ας δίνει το καλύτερο λάδι. 50 ευρώ/lt αγοράζουν οι Γερμανοί το ελληνικό λάδι αγριελιάς και οι Ιταλοί το πουλάνε 120 ευρώ/250 gr!!!!. Ελπίζω ο οικοδεσπότης μας να ασχοληθεί κάποια στιγμή και με αυτό το θέμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Το αλεύρι Ζέας που πουλά ο Κος Αντωνόπουλος σε όλα τα βιολογικά μαγαζιά είναι Δίκοκκο ή κάτι διαφορετικό???
    Ευχαριστώ
    Λάμπης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος17/10/13, 11:33 π.μ.

    Μπορούμε να καλλιεργήσουμε Ζέα; Που θα βρούμε σπόρους; Ευχαριστώ και συνεχίστε την καταπληκτική δουλειά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Το αλεύρι "Ζέας" του Αντωνόπουλου είναι από κάποιο δίκκοκο στάρι που μόνο ο ίδιος γνωρίζει την προέλευση του και τον γενότυπο του και απλώς έχει κατοχυρώσει την εμπορική ονομασία "Ζέα" στην αγορά της Ελλάδας από όσο ξέρω.
    Απαντώντας και στον τελευταίο ανώνυμο:
    ΟΧΙ ΚΑΝΕΝΑΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΣΕΙ ΖΕΑ ΓΙΑΤΙ ΚΑΝΕΝΑΣ ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ ΤΙ ΗΤΑΝ Η ΖΕΑ.
    Μπορείς όμως να κλλιεργήσεις αν θέλεις παραδοσιακές ποικιλίες σιτηρών ελληνικές ή ξένες μονόκκοκες ή δίκκοκες (καπλουτζάς,Farro,Emmer,Spelt ή dinkel κτλ.Και όσοι θέλουν να καλλιεργήσουν επενδυμμένα σιτηρά μην ξεχνάνε ότι χρειάζονται και μηχανή αποφλοίωσης πριν τον αλευρόμυλο.
    ΜΗΝ ΚΟΛΛΑΤΕ ΠΙΑ ΣΤΟ ΜΥΘΟ ΤΗΣ ΖΕΑΣ
    ΕΛΕΟΟΟΟΟΟΣ !!!!!!!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ανώνυμος21/10/13, 2:28 μ.μ.

    http://www.tsantiri.gr/koinonia/minisis-ke-agoges-se-blog-apo-to-patriotiko-metopo/

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Σχόλια που δεν είναι σχετικά και δεν αποσκοπούν σε σοβαρή συζήτηση του συγκεκριμένου θέματος θα διαγράφονται. Παρακαλώ να γράφεται κόσμια και με Ελληνικούς χαρακτήρες.
Η ευθύνη των σχολίων ανήκει αποκλειστικά και μόνο στους σχολιαστές.

Σπόροι και φύτεμα